Մի փոքր նախագծի մասին՝
Ես ինքս ամեն բան պատկերում եմ գույներով, ինձ համար ամեն ինչ ունի իր գույնը, իր երանգը և հատկապես, երբ կարդում ես բանաստեղծի ստեղծագործությունը, այն ավելի հետաքրքիր դարձնելու համար ես միշտ մտածում եմ, թե ի՞նչ գույնով ինձ մոտ այն ասոցացվում: Այսպես, կարծում եմ Իսահակյանի բանաստեղծությունները վառ օրինակ են և կարելի է դրանք վերլուծել: Ես վերցնում եմ ըստ ինձ Իսահակյանի ամենահետաքրքիր բանաստեղծությունները և վերլուծում դրանք, տալով նրանց գույներ և երանգներ: Դե ինչ սկսեցինք…
Եվ ճամփեքի մեջ, ամայի դաշտում
Մենակ, անընկեր, ընկած եմ մոլոր.
Չորս կողմից հողմը վերաս է շաչում,
Եվ հոգիս խոժոռ, և միտքս խոժոռ:
Սիրտս գթով լի` մարդկանց մեջ մտա,
Բայց ողջույնի տեղ կռվի կոչ տվին.
Կյանքի գոռ կռիվ` կատաղի, դժնյա,
Ուր որ ամենքը ամենքի ընդդեմ
Դաշույն են սրում` սիրո փոխարեն:
Եվ կյանքի կռվից վիրավոր, հաղթված
Ընկած եմ հիմա այս ափում վայրի.
Շուտով կտեսնեմ աչքերս սառած,
Բայց նրանց խիղճը երբեք չի խայթվի …
Այս բանաստեղծության մեջ երևում է, որ Ավետիք Իսահակյանը հիասթափվել է ինչ-որ մեկից, նրա հոգում հիասթափության տենդ է, քանի որ նա նկարագրում է իր ճանապարհը, սակայն շեշտելով, որ նա չունը ընկերակից, կողակից, ով նրա հետ կանցնի այդ ճանապարհը, չունենալ ընկեր նշանակում է ներաշխարհիդ մի մասը կորցնել, քանի որ ընկերն է հենց այն մարդը, ով կարողանում է քեզ առանց խոսքերի հասկանալ, քեզ ընդհունել և միշտ քեզ հետ հետ լինել, անկախ ամեն ինչից, այս իրավիճակը ես կարծում եմ կներկեի մուգ կապույտ գույնով, քանի որ հենց այդ գույնն է ինձ մոտ ասոցացվում հիասթափությամբ և մենակությամբ:
Եղնիկները լուսաբացին
Սուր ժեռերով անցկեցան,
Փրփրած լճին մեղմ նայեցին,
Լռիկ – մնջիկ անցկեցան:
Ա˜խ, իմ սերս` կանանչ – կարմիր,
Դառավ ինձի ցավ ու ցեց.
Ա˜խ, իմ կյանքս` զառ – վառ կարմիր,
Վիշտս կերավ ու մաշեց:
Ես ի՞նչ անեմ, ես ո՞ւր չքվիմ –
Ընկնիմ չոլերն ամայի. –
Երնե˜կ մեռնիմ, ու սիրտս ուտեն
Գել ու գազան ամեհի:
Ա˜խ, եղնիկներ, դադար չունեմ,
Սիրտս` կրակ վառ – վառման,
Մարդիկ կուգան, ինձ կնայեն
Լռիկ – մնջիկ կանց կենան …
Այնքան հետաքրքիր է, երբ բանաստեղծները համեմատում են մարդու կյանքը, նրա զգացմունքները բնության հետ, այդ համեմատությունը երևի ամենաճիշտը, ամենագեղեցիկն է ստացվում: Այս բանաստեղծության ամեն տողի մեջ այնքան շատ է հանգստությունը, խաղախությունը, սերը և անդորը: Կարծես լինես բնության մի վայրում, որտեղ մենակ ես և սկսես երազել, նայել երկնքին և միավորվել բնությանը, այնքան գեղեցիկ է այս բանաստեղծությունը, որ հոգումդ միանգամից ներդաշնակություն է տիրում, երբ կարդում ես սա: Այս բանաստեղծությունը միանշանակ ինձ համար կունենա բաց դեղին գույնը:
Ես ծերացա … մի՛ զարմանար,
Որ ես թեև դեռահաս,
Թեև դեմքըն իմ վշտահար
Նոր է գգվում աղվամազ:
Մի՛զարմանար … մտքով արդեն
Ես մեր կյանքը ապրեցի.
Ցնորքներում, որպես կյանքում,
Ես կռվեցի, սիրեցի:
Եվ ցնորքում ի˜նչ տագնապով
Ես կյանքն էի ընդգրկում.
Եվ գրկեցի. ի՞նչ – արյան ծով,
Լոկ գոյության մաքառում:
Բոլորիս պարզ է, որ գալու է մի օր երբ մենք բոլորս չենք լինելու երիտասարդ, գալու է ժամանակ, երբ մենք ծերանալու ենք, սակայն բնական է ամեն մարդ այդ փաստը իր ձևով, իր կերպ է ընդհունում: Իսահակյանը իր ամեն բանաստեղծության մեջ չնայած, որ մեզ է ներկայացնում խորը և հետաքրքիր դեպքեր, սակայն ինչքան էլ նրանք լինեն տխուր կամ վշտալի, մեկ է նա փորձում է դյուրին տանել այդ ամենը, հումորով, հանգիստ, ներդաշնակ, մոտենալ հարցին գլոբալ, առանց սրտին մոտ ընդհունելու և այդ իրավիճակը բանաստեղծության մեջ այնքան հանգստեցնող է թվում, որ դու ինքդ կարծես համոզվում ես, որ խնդիրը իրոք այդքան մեծ չէ և սկսում ես ավելի հանգիստ ընդհունել:Այս բանաստեղծությունը կարծում եմ կկրի մոխրագույն գույնը:
Ես ձեզ ասում եմ` կըգա Ոգու սով,
Եվ դուք կըքաղցեք ճոխ սեղանի մոտ,
Կընկնեք մուրալու հափրած որկորով`
Հըրեղեն խոսքի, վեհ խոսքի կարոտ:
Լրբենի ծաղրով արհամարհեցիք
Ոգու վառ զեղմունք – միտք ու երազանք,
Նյութի տաճարում արբած պարեցիք`
Մոռացած
Անմահ, անհունի տենչանք:
Դուք, որ հեգնեցիք ուժն ստեղծագործ`
Ձեր նյութի հանդեպ կըգա Ոգու սով.
Եվ մուրացքի պես փշրանքի համար
Ծարավ ու նոթի կանցնեք ծովե ծով…
Մեր հասարակության հիմնական խնդիրը կարծում եմ ներկայիս պահին Ոգու սովն է, պահանջը գիտելիքի, խորը մտածելու, ավելի հետաքրքիր մարդ լինելու պահանջն է, մեր հասարակությունը հիմա այդ խնդիրը ունի, որը երևւի թե լուծելի չէ, սակայն Իսահակյանը այնքան յուրովի ներկայացրեց այս խնդիրը, որ կարծում եմ բոլորը հասկացան, որ Իսահակյանն ուզում էր ասեր, որ ժամանակը ամենաթանկ բաներից է, որը հետ բերելն անհնար է, այն պետք է խելամիտ օգտագործել, չթողնել, որ լինի Ոգու սով, ամենասարսափելի բանն է, երբ մարդը զգում է այդ զգացմունքը, դա անտանելի է; Միանշանակ այս բանաստեղծությունը ինձ մոտ ասոցացվում է սև գույնով:
Անի Արղության 