Հենց այսպես՝ արագ, թեթև, աննկատ, վազելով, արագ անցնելով, սակայն իր մեծ հետքը թողնելով, ավարտվեց մեր այլընտրանքային ճամբարը: Եթե լինեմ անկեղծ, ապա այսքան ժամանակ կրթահամալիրում անցկացրած տարիների ընթացքում ամենալավ, ամենադրական, ամենահավես ու հետաքրքիր ճամբարներից մեկն էր: Այո, սկզբում կար մտավախություն, որովհետև բարդ էր պատկերացնելը, թե ինչպես ենք մենք այդ ամենը կազմակերպելու, դասավորելու, պլանավորելու, ինչպես ենք այնպես անելու, որպեսզի արդյունավետությունը չկորի, սակայն կարծում եմ, որ կարողացանք հնարավորինս հավես ու ուսուցանող օրեր ունենալ: Նախ՝ ինքներս մեզ ավելի պատասխանատու էինք պահում այն աշխատանքի հանդեպ, որը պատրաստվում էինք կատարել, հասկանում էինք, որ եթե վերցրել ենք այդ պատասխանատվությունը, ապա պետք է մինչև վերջ առաջ տանենք, բացի դրանից՝ երբ գտնվում ես ընկերներիդ միջավայրում, երբ այդ միջավայրը մոտիվացնող է, դու ինքդ ուզում ես անընդհատ անել ու անել, ինչ-որ բան ստեղծել, նախաձեռնել, միասին այդ ամենը քննարկել, նստել, խոսել, կերտել, ստեղծել, գրել, ջնջել: Երբ սովորողին տրվում է ազատություն, հնարավորություն, որպեսզի նա կարողանա անել այն ամենն, ինչ ուզում է, երբ սովորողի նախաձեռնությունը ընդունվում է, երբ սովորողը զգում է ողջ հոգով այդ ազատությունը, ու ճիշտ պահին հասկանում է, որ այդ ազատությունը իրականում հնարավորությունների շղթա է իրար ամրացված, որը չպետք է առանձնացնել, թողնել, կամ այդ ամենը բաց թողնել, պետք է կարողանալ փաթաթվել այդ հնարավորությունների շղթային, մտնել այդ շթայի մեջ, դառնալ դրա մի մասնիկը: Ու այո, միայն գիտակցումը, որ դու ունես այդ ազատությունը, տալիս է քեզ թեթևություն, զգացում, որ քեզ ազատել են բոլոր կաղապարներից, շղթաներից, ու այդ ազատությունը երբեք չի լինում անսահմանափակ, դու ինքդ քո մեջ դնում ես որոշ սահմանափակումներ, որոնք իրականում չեն լինում սահմանափակումներ, այլ ուղղակի ապահովում են չափի զգացումը, ու երբ դու կարողանում ես այս ընկալումը ինքդ քո մեջ մցնել, ապա դու կարող ես ամեն բան: Դու արդեն անցնում ես այդ թեթևամիտ փուլից, մտնում ես լրիվ այլ փուլ՝ իսկական հոգու ազատության փուլ, որը հենց առաջին նախապայմանն է դրական, հավես աշխատանք կատարելու և արդյունք ստանալու: Այսպիսով՝ սկսեմ պատմել հենց բուն ճամբարի գործունեության մասին: Մենք ամեն օր ունենում էինք մեզ մոտ կոնկրետ օրացույց, նախապես պլանավորած մեր քննարկումների, անելիքների: Միասին հավաքվում էինք ինչ-որ դասարանում, երբեմն անգամ աշխատում էինք կրթահամալիրի պուրակում, մեզ ներկայացվում էր մեր ողջ օրվա անելիքները և մենք սկսում էինք աշխատել: Եթե դա լինում էր քննարկում, ապա միասին լսում էինք, հարցեր տալիս, խոսում տվյալ թեմայի շուրջ: Այս երկու շաբաթների ընթացքում ունեցել ենք երկու բավականին մեծ հետազոտական աշխատանք, որոնք մեզ ներկայացրեցին: Առաջինը՝ Իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունը, երկրորդը՝ Հայերի ծագումնաբանությունը: Կարևոր էր այն հանգամանքը, որ երկու դասախոսություններն էլ մեզ չէին մատուցվում կոշտ, չոր, կոպիտ ձևով, որը կարող էր շատ արագ հոգնեցնել, այլ հակառակը՝ ամեն ինչ արվում էր շատ անմիջական, միմյանց հետ խոսելով, խորհրդակցելով, որը օգնում էր, որպեսզի յուրաքանչյուր անդամ չհոգներ և ընդգրկված, կլանված լիներ դասապրոցեսի մեջ մինչև վերջ: Ճամբարի ընթացքում ունեցանք ուսուցանող հանդիպում իրանագետ Ահարոն Վարդանյանի հետ: Ավելի մանրամասն այդ ամենի մասին կարող ես կարդալ՝ այստեղ: Երկու անգամ մասնակցեցինք ինտելեկտուալ խաղի, որին երկար ժամանակ պատրաստվում էինք, միասին կարդում, վերլուծում, սովորում մեր սխալների վրա, միմյանց օգնում, թերությունները շտկում, առավելությունները ընդգծում, խնդիրներ լուծում, այսպես ասեմ՝ լավ առիթ էր, որպեսզի մենք ինքնակատարելագործվեինք:
Մի խոսքով՝ ամեն օրը լիացած էր, լցված եռանդով, տրամադրող էներգիայով: Ինչ խոսք, ես կարծում եմ, որ մենք կարողացանք միասին մեր Քաղաքագիտական ակումբի ճամբարը ճիշտ ու հավես իրականացնել, ունենալ ստացված քննարկումներ, հանդիպումներ և ընհանրապես՝ անմոռանալի ակնթարթներ և պահեր:
Անի Արղության 